educated – hồi ức của tara westover

Educated là một hồi ức (memoir) tưởng chừng như hư cấu đến nỗi đang đọc mình phải dừng lại vài chỗ và chửi thề, không thể tin được những chuyện được kể là có thật giữa một nước Mĩ hiện đại vẫn còn tồn tại một kiểu gia đình cổ hũ, mê tín, giáo điều, u mê đến mức như vậy. Tara là con gái út trong gia đình có 07 người con ở vùng đồi núi hẻo lánh tiểu bang Ihado. Ba mẹ cô theo đạo Mặc Môn (Mormon), một nhánh của đạo thiên chúa, và họ là những người tin vào ngày tận thế (End days). Niềm tin này mạnh mẽ tới mức chi phối mọi hành động và định kiến của cả gia đình, họ không cho phép con được đi học mà tự dạy dỗ (homeschool), không tin vào bác sĩ, và chính quyền, làm mọi thứ để tích trữ lương thực, đạn dược, xây dựng chỗ trú ẩn. Ông bố có một bãi phế liệu, công việc liên quan tới phân loại rác, thu nhặt kim loại để tái sử dụng, hàn, dập, tháo dỡ bình xăng, cắt nhỏ bộ phận xe ô tô cũ. Tất cả 07 đứa con đều phụ giúp ông ngày khi còn nhỏ, bãi phế liệu vừa là sân chơi vừa là nơi làm việc thiếu an toàn, và việc này khiến rất nhiều vụ tai nạn kinh hoàng xảy ra. Bà mẹ có hiểu biết khá sâu về thảo dược, từ một người nội trợ vì muốn cải thiện kinh tế nên xin làm bà mụ đỡ đẻ (job này là vi phạm luật ở Mĩ, và tất nhiên những người không có tiền mới tìm đến), và sau đó kiếm được khá tiền nhờ việc kinh doanh thảo dược phát đạt. Câu chuyên được chia làm 03 chương, chương đầu tiên kể về tuổi ấu thơ cho tới khi bắt đầu những viên gạch sơ khai của việc bắt đầu đi học colleague của Tara. Xuất phát từ sự tò mò và năng khiếu cảm thụ âm nhạc, Tara muốn học hát và điều khiển dàn nhạc phúc âm. Bằng một nghị lực phi thường cô gái này đã hầu như tự học đại số, lượng giác, khoa học, và anh văn để vượt qua kì thi ACT với một số điểm vừa đủ. Những người anh theo thời gian lớn lên và rời khỏi gia đình, Tara bị người bố ngăn cản việc học bằng nhiều cách như giao việc vặt, không hỗ trợ tài chính, gây áp lực tâm lí lên cô đòi sẽ từ mặt nếu còn tiếp tục học. Tương lai của cô theo gia đình là sẽ được cấp một mảnh đất gần đó, cưới một người chồng theo đạo Mặc Môn và trở thành một bà nội trợ. Tara chọn cách chia nhỏ thành các đoạn flashback theo thời gian và đặt tên cho những hồi ức này. Người đọc sẽ có cảm tưởng như Tara đang dần dần đi ra từ “hang động Plato”, chính nhờ ánh sáng khai minh từ giáo dục, từ người thầy, người bạn ngoài xã hội, từ những vùng đất mới, từ những suy nghĩ của bậc triết nhân như Stuart Mills, hay Mary Wollstonecraft. Theo thời gian Tara đã biến đổi, liên tục phủ định chính bản thân, mở rộng thế giới quan và buôn bỏ những định kiến vốn đã ăn sâu từ thời ấu thơ về thế giới ngoài kia. Tara đã có thể gọi tên và cắt nghĩa những cảm giác khó hiểu bên trong mình, những hành vi và triệu chứng bệnh, sự ấu trĩ trong nhận thức. Quá trình thay đổi ấy không hề đơn giản, luôn có mẫu thuẫn giữa một Tara 16 tuổi tuân phục và yêu thương gia đình và Tara -tiến sĩ ngành lịch sử của đại học Cambridge. Đến đến cuối cùng Tara đã có thể giảng hoà với chính bản thân như câu nói “You can love someone and still choose to say goodbye to them. You can miss a person every day and still be glad that they are no longer in your life” Mình nghĩ Educated sẽ có một sức vang dội mạnh mẽ cho những ai luôn phấn đầu hướng về phía trước, dù cho bắt đầu từ một xuất phát điểm thấp bé từ gia đình, ngoại cảnh. Giáo dục cho con người nhìn nhận sự thật một cách đa chiều, sẵn sàng đối diện với sự bất khả tri và vươn tới một tầm cao mới.